Zastosowanie sztuki składania papieru zwanej " Origami " w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi (w tym z dziećmi upośledzonymi)
Nazwa "Origami " kojarzy nam się zwykle z żurawiem, żabką , papierowym kwiatkiem, którym zachwycaliśmy się u znajomych lub, które zrobiło w szkole nasze dziecko.
Wiemy też , że origami to sztuka składania papieru pochodząca z Japonii i coraz bardziej popularna w Europie .Podziwiamy papierowe składanki ,ponieważ są delikatne, piękne misternie wykonane. Czasem wydaje nam się, że wykonanie składanki jest bardzo trudne
i niemożliwe i jak w związku z tym mogą składać origami dzieci niepełnosprawne.
Najbardziej znane są składanki, które rozpoczynamy od przygotowania kwadratu. Istnieje również mniej znana sztuka składania papierowych kółek. Pozaginane w różny sposób i naklejone na karton kółka tworzą równie piękne jak składanki z kwadratów, obrazki.
Origami z kółek jest proste, łatwe dla każdego, a co najważniejsze , przy niewielkiej pomocy nauczyciela może je wykonać również dziecko niepełnosprawne.
Origami z kółek nie wymaga specjalnych materiałów, drogiego czy eleganckiego papieru, przyborów. Wystarczy tani papier kolorowy do wycinanek , nożyczki i klej .Wykorzystywać można zwykły papier gazetowy, kartki z kolorowych czasopism, papier, w który opakowane były prezenty ,czekoladki...Origami wykorzystać możemy jako metodę pracy na lekcjach plastyki , techniki, matematyki, środowiska, muzyki. Sztuka origami stosowana jako metoda pracy ,spełnia wszystkie zasady ortodydaktyki tj:
* Zasadę życzliwości i pomocy ;Uczniowie pomagają sobie wzajemnie w przygotowaniach. Mają wspólny "Bank kółek". Wymieniają się papierem w razie potrzeby. Tym samym , poprawia się atmosfera w zespole klasowym. Uczniowie przezwyciężają niewiarę we własne siły, ponieważ każda praca przynosi spodziewany efekt. Nauczyciel spełnia funkcję doradcy i pomocnika.
* Zasadę kształtowania pozytywnej atmosfery w pracy ; Dobre nastawienie do pracy wpływa na efektywność i wydajność pracy. Indywidualizacja pracy przyczynia się do poprawy kontaktów między dziećmi / nie ma rywalizacji / i kształtowanie cech społecznych.
* Zasadę aktywności i indywidualizacji ; Uczniowie rozpoczynają pracę od prostych złożeń, przechodząc stopniowo do trudniejszych. Mają możliwość wyboru tematu pracy. Pracują w indywidualnym tempie. Dzieci , które nie mogą samodzielnie wycinać kółek, korzystają
z "Banku kółek" lub też kółka przygotowuje dla nich nauczyciel. W czasie wykonywania
pracy dzieci mogą swobodnie poruszać się po sali, możliwe jest słuchanie cichej, relaksującej muzyki. Każdy uczeń podpisuje swoją pracę /pisze po śladzie, wymyśla tytuł, wskazuje, jak chce prace podpisać / .Wszystkie prace umieszczane są na wystawie.
* Zasadę dominacji wychowania ; Praca z wykorzystaniem sztuki origami przebiega na podstawie wcześniej ustalonego planu . Tematy poszczególnych prac /składanek/ są dostosowane do aktualnego tematu dnia, tygodnia .
Podczas zajęć obowiązują wspólnie ustalone zasady dotyczące zarówno zachowania , jak i przebiegu pracy:
- przygotowanie warsztatu pracy, porządek w miejscu pracy, życzliwy i pomocny stosunek do kolegów
- kolejność stałych czynności / wybór wzoru, przygotowanie , jeżeli to konieczne rysowanie i wycinanie kółek, dalej zagniatanie kółek, analiza pracy, przyklejanie podpisywanie, umieszczanie na wystawie /
* Zasadę treści kształcących ;Poprzez zastosowanie sztuki origami w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych realizujemy wiele celów kształcenia.
- Kształcenie mowy biernej, słuchanie poleceń nauczyciela, korzystanie z objaśnień słownych ,oswajanie się ze słownictwem
- Nazywanie przedmiotów, rzeczy, zwierząt, ćwiczenia w formułowaniu poprawnej wypowiedzi ,wypowiadanie się na temat, wypowiadanie się pełnymi zdaniami, zadawanie pytań i udzielanie poprawnych odpowiedzi, określanie cech za pomocą przymiotników, układanie historyjek i opowiadanie ich na podstawie obrazków, nauka samorzutnego wypowiadanie życzeń i własnych poglądów.
- Ćwiczenie orientacji w stosunkach czasowo-przestrzennych, wyodrębnianie cech wielkościowych, porównywanie ich, szukanie cech wspólnych, ocena wielkości, ,koloru kształtu, materiału, mierzenie i kreślenie przy pomocy szablonu, cyrkla.
- Usprawnianie manualne dłoni, motoryki małej
- Kształcenie spostrzegawczości, orientacji w przestrzeni, koordynacji wzrokowo -ruchowej, rozwijanie wyobraźni, logicznego myślenia, podzielności uwagi,
- Doskonalenie czynności samoobsługowych, doskonalenie prawidłowego i dokładnego wykonania czynności, wdrażanie do ładu i porządku, współpracy i wzajemnej pomocy bezpiecznego i właściwego stosowania przyrządów i przyborów, rozwijanie wytrwałości i cierpliwości, podnoszenie poziomu samodzielności,
- Produkcja np. kartek z życzeniami , kartek świątecznych , dekoracji
Sztukę składania papieru origami wykorzystuję w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych od dwóch lat. Stosuję ją na zajęciach zarówno z dziećmi sprawnymi manualnie , jak i tymi, które mają niesprawne dłonie. Tym drugim przygotowuję zestawy kółek, dzieci same wybierają właściwe. Samodzielnie lub z moją pomocą zaginają je, potem wspólnie naklejamy na kartkę , zgodnie z przygotowanym wcześniej wzorem lub inwencją dziecka. Dzieci upośledzone w stopniu umiarkowanym wykonują obrazki samodzielnie lub z niewielką pomocą, również wg wzorów.
Dzieci lubią tę formę pracy, ponieważ daje im satysfakcję - gotowy, ładny obrazek.
Przy zastosowaniu innych technik prace plastyczne są trudne dla tych dzieci, które mają niesprawne dłonie. Origami wymaga od nauczyciela pokaźnego zestawu wzorów, ale wiem z własnego doświadczenia , że możemy zaczynać od kilku - trzech, czterech. Kolejne tworzymy z czasem.
Wzorki, z których korzystam w pracy z dziećmi, wymyśliły uczestniczki cyklu szkoleń zorganizowanych przez Centrum Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej pt. "Metoda zastosowania sztuki origami w stymulowaniu rozwoju psychofizycznego, społecznego i emocjonalnego dzieci i młodzieży" Szkolenia prowadziły p.dr M. Kamecka i p.mgr J.Czajka.
Joanna Adamus
Przykładowy konspekt lekcji przeprowadzonej w klasie "życia" z zastosowaniem sztuki składania papieru origami .
Data 13.03 2001
Nauczyciel Joanna Adamus
Temat : Jakimi pojazdami można dojechać do Żyrardowa -wykonanie prac plastycznych
z zastosowaniem sztuki składania papieru origami
Cele
- operacyjne : uczeń : nazywa i rozpoznaje różne pojazdy na obrazach, nazywa figury geometryczne, samodzielnie porównuje i określa wielkość kół ,wypowiada swoje spostrzeżenia dotyczące oglądanego obrazka,
uczeń potrafi : narysować koło o odpowiedniej wielkości / z wykorzystaniem cyrkla lub szablonu / ,samodzielnie wyciąć koło nożyczkami, zagnieść koło w odpowiedni sposób, zgodnie z przedstawionym wzorem
- rewalidacyjne : kształtowanie spostrzegawczości, orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, rozwijanie wyobraźni, logicznego myślenia, pamięci, koncentracji, podzielności uwagi , doskonalenie umiejętności mierzenia i wycinania , kształcenie poprawnej wypowiedzi , usprawnianie motoryki małej, stworzenie dziecku możliwości odniesienia sukcesu, wywołanie miłej atmosfery podczas zajęć
- wychowawcze : kształtowanie umiejętności pracy z zachowaniem ładu i porządku,
wdrażanie do współpracy , kształtowanie zasad zachowania bezpieczeństwa i właściwego zachowania w czasie pracy z wykorzystaniem nożyczek , cyrkla, rozwijanie cierpliwości, podniesienie poziomu samodzielności
Forma organizacyjna - dwugodzinna jednostka metodyczna
Metody : oglądowe, słowne, praktyczne, naśladownictwo, pokaz,
Formy pracy : zbiorowa jednolita , praca indywidualna zróżnicowana
Środki dydaktyczne: papier kolorowy, przygotowane przez nauczyciela obrazy pojazdów
wykonane metodą origami, nożyczki, klej, kolorowy karton, szablony
cyrkiel , ołówek
Przebieg zajęć
1. Powitanie dzieci
2. Rozmowa kierowana na temat różnych pojazdów którymi poruszają się ludzie..
3. Wypowiedzi dzieci nawiązujące do tematu : Jakimi pojazdami dojechać można
do Żyrardowa ?
4. Podanie tematu lekcji i objaśnienie przebiegu lekcji .
5. Przypomnienie zasad pracy obowiązujących na lekcji z zastosowaniem sztuki składania papieru origami .Przypomnienie przez dzieci zasad bezpieczeństwa .
6. Pokaz i omówienie obrazów pojazdów wykonanych metodą origami przygotowanych przez nauczyciela / nazywanie pojazdów , porównywanie wielkości i ilości kół wykorzystanych do wykonania jednego obrazka, omówienie sposobu zagniatania i przyklejenia kółek/
7. Wybór wzorów pojazdów wykonanych przez nauczyciela /każe dziecko wybiera jeden wzór/
8. Praca dzieci
a) Dzieci które nie potrzebują pomocy wykonują pracę samodzielnie./ same wycinają kółka o odpowiedniej wielkości , następnie zaginają je i przyklejają , nauczyciel pełni tylko rolę doradcy , sprawdza pracę przed przyklejeniem/
b) Dzieci które wymagają pomocy w wycięciu kółek / dzieci rysują potrzebne kółka, nauczyciel wycina je ,następnie dzieci samodzielnie zaginają i przyklejają kółka , nauczyciel sprawdza pracę przed przyklejeniem /
c) Dzieci , które wymagają pomocy na wszystkich etapach pracy / dzieci korzystają z wcześniej przygotowanego zestawu lub" Banku kółek" ,zaginają kółka zgodnie z instrukcją nauczyciela lub przy jego pomocy, samodzielnie je przyklejają poszczególne elementy obrazka zgodnie z instrukcją nauczyciela /
9. Zajęcia końcowe ; omówienie gotowych prac , umieszczenie wszystkich prac na wystawie ocena pracy dzieci na lekcji
10. Zakończenie pracy / porządkowanie stanowisk pracy, przerwa /
